
دوران سالمندی
همانطوری که می دانیم دوران سالمندي حدوداً ۶۰ سالگی و بالاتر از آن را شامل میگردد. اما در نظر داشته باشید که در هرحال ویژگی های جسمی و روحی مخصوص به دوران سالمندي از سالیان قبل از این سنین ظاهر می شوند. همه انسانها و در هر سنی باید آموزش ببینند تا از خود مراقبت کنند. پس سالمندی هم دوره ای مهم از زندگی فرد است که مراقبت های ویژه ای در ان اهمیت پیدا میکند.
نکات تغذیه ای مهم در دوران سالمندی
به عنوان راهنمایی بر چگونگی مصرف روزانه گروه های غذایی مهم و مورد نیاز بدن یک سالمند، تعدادی از نکات تغذیه ای دوران سالمندی را در این بخش مرور می نماییم:
دوران سالمندی نیازهای تغذیه خاص خود را میطلبد پس سالمندان باید رژیم غذایی مناسب خود را در این دوران داشته باشند که صدالبته با در نظر گرفتن نوع داروهای مصرفی سالمند، بیماریهای مبتلابه آن و کیفیت وقوع پدیده هاي بیولوژیکی بدنی در دوران میانسالی، این نیاز های تغذیه ای در افراد مختلف در پاره ای از جزئیات، متفاوت است.
توصیه تغذیه اي متخصصان برای این مرحله از زندگی ، استفاده از غذاهایی با حجم کم و ساده را دربرمی گیرد. در حقیقت این غذاها میبایست علاوه بر تأمین تمام مواد مغذي ضروری بدن، در بردارنده پرهیزات پزشکی سالمند نیز باشند تا در این دوران کمترین آسیب به شخص سالمند وارد شود.
رژیم غذایی سالمندان در کل می بایست مصرف مواد غذایی کم چرب و با کلسترول پایین (مانند شیر و لبنیات کم چرب، کاهش مصرف روغن، کره، خامه و …) و غذاهای کمنمک و سرشار از فیبر را دربربگیرد.
پرواضح است که سالمندان خوراک کم حجم تری مصرف می کنند چون با افزایش سن نیاز بدن به انرژی کم می شود و بدن برای انجام متابولیسم های ضروری برخلاف دوران جوانی نیاز کمتری به غذا دارد.
ضمن اینکه در قیاس با جوانان فرد سالمند فعالیت فیزیکی کمتري انجام می دهد پس اگر بخواهد وزنشان را ثابت نگهدارند بایستی حجم خوراک کاهش یابد. طبق توصیه متخصصان بایستی برای حفظ تعادل وزنی در این دوران از مصرف چربی و شیرینی پرهیز نمود.
طبق توصیه های پزشکی ۱۵ % کل انرژي روزانه در زندگی یک فرد سالمند باید از پروتئین تشکیل شود. در منابع توصیه شده که برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن استفاده از موادی چون سفیده تخم مرغ، فرآورده هاي لبنی بدون چربی یا کم چربی، گوشتهای کم چربی، مرغ، ماهی و… در اولویت مصرف قرار بگیرند.
منابع گیاهی پروتئین هم که شامل غلات و حبوبات است نباید کماهمیت شمرده شوند . در حقیقت مصرف هر دو دسته این پروتئین های گیاهی و حیوانی جهت تأمین اسید آمینه های ضروری بدن اجتناب ناپذیر است. بهتر از نصف پروتئین مصرفی روزانه در رژیم غذایی یک سالمند از منابع حیوانی تأمین شود.
بهطور کلی هر سالمند باید در روز ۸-۶ لیوان از انواع مایعات مخصوصاً ” آب” مصرف کند تا از بروز یبوست احتمالی جلوگیری شود به علاوه گاهی دیده شده علیرغم نیاز بدن به آب سالمند احساس تشنگی ندارد پس بهتر است با نوشیدن مقدار مشخصشده از مایعات از وقوع خطر کمآبی بدون علامت برای بدن جلوگیری شود.
همچنین در بسیاری از تحقیقات مختلف براي تأمین ویتامین D به مصرف جگر و روغن کبد ماهی توصیه شده است چون با افزایش سن خطر ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد و علت آن هم این است که جذب کلسیم و ویتامین D با فرارسیدن دوران سالمندی کاهش می یابد.
در ارتباط با چربیها باید بدانیم که حداکثر ۳۰ % کل انرژی روزانه بدن یک سالمند می تواند از چربیها تأمین شود چون مصرف چربیها باید در رژیم غذایی او بسیار محدود باشند. این توصیه مفید ریشه در آن حقیقت دارد که با افزایش سن و سال و کاهش فعالیت بدنی میزان توده چربی بدن سالمند اضافه می شود که درنهایت ممکن است منجر به بروز چاقی و ابتلا به مشکلاتی چون دیابت و بیماریهای قلبی – عروقی و افزایش فشارخون در وی شود.
انواع تنقلات سالم برای سالمندان
تلاش برای حفظ تعادل وزن در دوران سالمندی بسیار ضروری است پس با انتخاب تنقلات سالم و مصرف حجم متعادل آنها گامی بزرگ در رسیدن به این هدف برداشته می شود. تعدادی از این تنقلات مدتزمان بیشتری فرد سالمند را سیر نگه میدارند و در کنترل اشتها و پرهیز از پرخوری مؤثرند. اکنون برخی از این خوراکیهای مغذی را معرفی میکنیم:
مصرف آجیل مخلوط گزینه ای مناسب برای سالخوردگان
آجیل و خشکبار ازجمله خوراکی های بسیار مغذی برای افراد سالمند میباشد که موجب کاهش بروز مشکلات قلبی میشود. در این تنقلات در حقیقت تعادل کامل بین چربی، پروتئین و فیبر وجود دارد که مصرف حجم مناسبی از آنها مؤکدا توصیه شده است.
چیپس های میوه ای یا میوه خشک، به عنوان گزینه تغذیه ای مناسب در سالمندی
مصرف انواع میوه های خشک مخصوصاً اگر فاقد مواد شیمیایی افزودنی و نگهدارنده های بازاری یا قند اضافه باشند در این دوران بسیار مناسب هستند.
مصرف سیبزمینی های تازه
سیبزمینی سرشار از پلی فنول، آنتیاکسیدان و فیبر است که عامل سلامتی روده و دستگاه گوارش هستند و مصرف آن کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری های قلبی را در پی دارد.
سویا پروتئین گیاهی
این گزینه واجد فولات و مواد معدنی زیادی از جمله آهن، منیزیم و منگنز است که خوراکی خوبی برای سالمندان علاقهمند به پروتئین گیاهی می باشد. در حقیقت سویا آنتیاکسیدان های فراوانی دارد که خاصیت ضد سرطانی را برای ان به ارمغان می آورند و اضافه بر این موارد مصرف آن در کاهش وزن و قند خون شدیداً مؤثر می باشد.
از دیگر خوراکی های مهم و ضروری برای مصرف دوران سالمندی می توان مواردی چون به تخممرغ آبپز، کنسرو ماهی قزلآلا یا ساردین، نارگیل تازه یا خشک، زیتون، آووکادو، سالاد میوه و …اشاره نمود.
کلام آخر
رژیم غذایی مناسب تأثیر زیاد در بهبود عملکرد بدن دارد . بد نیست بدانیم مصرف مواد مغذی در دوران سالمندی، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و با سموم ناشی از بیماری مقابله میکند. در این دوران اگر در کنار رژیم غذایی سالم از فعالیت بدنی و ورزش مناسب نیز کمک گرفته شود، افزایش طول عمر را در پی خواهد داشت.
توجه نمایید تنقلاتی که تحت عنوان میان وعده در فروشگاههای مختلف عرضه می شوند، نمک، چربی، قند و مواد نگهدارنده فراوانی دارد. برای بنابراین بهتر است سالمندان برای حفظ سلامتی خود از مصرف این قبیل فراوردهها خودداری کنند و در عوض به مصرف آنچه در این مقاله در قالب تنقلات مناسب برای این سن یادآور شدیم، روی بیاورند نمونهای از این خوراکی های سالم میتوانند مصرف متعادل چیپس های میوه و آجیل و خشکبار باشند.